Blake bardzo wcześnie zaczyna oddawać się dwóm pasjom: malarstwu i literaturze. Wszakże cała jego twórczość zdaje się być ciągłym buntem przeciwko obowiązującym artystycznym modom. Ta samotna podróż do granic własnego ducha, zaowocuje stworzonym w odosobnieniu, przesiąkniętym oryginalną i niepokojącą metafizyką dziełem. Bliski estetycznym poglądom Füsslego, Blake tworzy obrazy poddające gwałtownej krytyce zarówno instytucje polityczne, jak i kanony filozoficzne i religijne epoki.
Ten niezwykły wizjoner, zostanie w końcu uznany za jednego z największych twórców swoich czasów.
"Anglia, kraj przyzwoitości,
czyli owego moralnego zamroczenia,
widziała narodziny dziwnych,
a niekiedy nawet i potwornych geniuszy.
Żaden z jej synów wszakże, nie był dla niej kimś tak zdumiewającym
jak William Blake, 'mad Blake' - jak go nazywano."
PHILIPPE SOUPAULT, 1928.
William Blake. Newton (1795)
Tate Gallery, Londyn
William Blake znany jest z buntowniczego ducha. Atakuje, nie tylko estetyczne kanony sztuki europejskiej, ale również religijne podstawy i filozoficzne założenia swojej epoki.
Spojrzenie, jakim Blake obdarza mistrza nowoczesnej fizyki, jedną z najbardziej chwalebnych postaci Wielkiej Brytanii, jaką jest Izaak Newton, nie jest spojrzeniem czułym! Jak podkreśla Jean-Jacques Mayoux: "Newton Blake'a jest nie cierpiany za powtarzanie gestu kreślenia cyrklem (będącego wszakże symbolem aktu tworzenia materialnego - a więc niedoskonałego), widzianego już przecież wcześniej na zachwycającej rycinie karty tytułowej poematu <<Europa>>".
Prezentowany tu portret - o ile możemy mówić o portrecie - szokuje przede wszystkim swą dziwacznością. Newton zdaje się znajdować w świecie podwodnym: morski pejzaż stanowi jedyną dekorację dzieła. Spostrzeżenie to nabiera mocy, kiedy wie się, iż w symbolizmie Blake'a woda jest elementem materii i śmierci. Skała, na której siedzi uczony - dzięki śmiałemu połączeniu koloru rdzawego z błękitem tureckim i śniedzią - namalowana została z niezwykłą precyzją. Niektóre elementy widoczne na obrazie przywodzą na myśl jeżowca, inne algi, nie idzie jednak o to, by widz musiał rozstrzygać o ich rzeczywistej naturze. Decydujące znaczenie posiada tu bowiem emanująca z obrazu ciężka i jakby duszna atmosfera.
William Blake w subtelny sposób wykorzystuje te same kolory, aby namalować dekorację i postać uczonego. Masywność i rzeźba ciała bohatera dorównują wzorcom malarstwa klasycznego. Postać uczonego jest nie tylko cięższa i bardziej statyczna; również i jego jakby zastygłe oblicze przypomina maskę z greckiej tragedii o przerażających i fantastycznych oczach.
Zdaniem Blake'a materializm empiryczny, którego Newton jest najwybitniejszym przedstawicielem, staje się niszczącą siłą. Tymczasem chodzi właśnie o pokonanie owego doświadczenia materialnego, o wyjście poza skończoność jego granic, by dotrzeć dzięki trumfowi wyobraźni do nieskończoności.
"Rousseau, Voltaire, możecie szydzić,
Możecie szydzić, ile chcecie!
Na wiatr rzucacie słowa, piasek.
Wiatr je z powrotem w twarz wam miecie."
WILLIAM BLAKE
(z "MOCK ON, MOCK ON, VOLTAIRE, ROUSSEAU"
tłumaczenie Zygmunt Kubiak)
źródło:
WIELCY MALARZE, ICH ŻYCIE, INSPIRACJE I DZIEŁO.
Wydawca: Eaglemoss Polska
