Michelangelo Merisi, znany jako Caravaggio, jest bezsprzecznie jednym z największych nowatorów w historii malarstwa. Ten genialny reformator odrzuca hierarchię gatunków w sztuce malarskiej oraz kanon piękna wyznawany przez humanistów idealizujących ciało ludzkie. Aby podkreślić brutalny realizm swych obrazów, wprowadza ostry kontrast świateł i cieni. Motywy biblijne przedstawia jako sceny rodzajowe z życia codziennego, nadając malowidłom religijnym aspekt niezwykle ludzki. Płótna te cechuje wielka prawda psychologiczna i szczególna siła wyrazu. Tak jak życie prywatne artysty, w którym nie podporządkowuje się normom i prawu, tak też jego sztuka, w której nie przestrzega obowiązujących konwencji malarskich, wywołują gwałtowne reakcje i krytyki współczesnych.
A jednak dzieło Caravaggia będzie obiektem admiracji oraz wzorem dla najwybitniejszych artystów XVII stulecia, od Velázqueza po Halsa i Rembrandta.
Caravaggio. Oszuści karciani (1596).
Kimbell Art. Museum, Fort Worth.
"Pewnego dnia nalegano, by [Caravaggio] obejrzał najsłynniejsze posągi Fidiasza i Glykona, i wziął z nich przykład. Za całą odpowiedź wyciągnął rękę w stronę tłumu ludzi: dawał do zrozumienia, iż sama natura wystarcza mu za mistrza. Po czym, by poprzeć gest czynem, przywołał przechodzącą ulicą cygankę, zabrał ją do oberży i namalował scenę wróżenia z ręki." Cytat ten z Pietra Belloriego, historyka sztuki i biografa Caravaggia, definiuje ideę, która przyświeca malarzowi przez całe życie. Odrzucając wzory powszechnie podziwianej sztuki antycznej, przedkłada studium z natury nad piękno idealne i poświęca się tematyce uważanej wówczas za prostacką. Spotka się więc z ostrymi krytykami, zaś jego obrazy zyskają opinię wulgarnych. A jednak w XVII wieku motywy w rodzaju Oszustów karcianych zrobią prawdziwą furorę. Stanowią one podstawę szkoły holenderskiej, powracają także w twórczości malarzy francuskich, jak Simon Vouet, czy Georges de la Tour.
W Oszustach karcianych artysta posługuje się bogatą paletą barw, dzięki którym obraz pulsuje życiem. Bellori uważa, iż "nie ma tu ani jednego błędu kolorystycznego". Jest to pierwsze płótno Caravaggia, na którym kompozycję zamyka od przodu postać odwrócona plecami do widza. Twarze mężczyzn są niebywale ekspresyjne. Dwu oszustów malarz wystroił w bogate ubiory. Natomiast ofiara spisku, naiwny dzieciak, ubrany jest ze skromną lecz wyszukaną elegancją. Caravaggio podkreśla urodę barwy i faktury sukna, z którego uszyta jest jego kurtka. Dzięki zręcznemu rozmieszczeniu figur udaje się malarzowi stworzyć scenę spójną, mimo że pozbawioną jakiejkolwiek dekoracji w tle. Postaci umieszczone zostały na tle jasnoszarej ściany. Mimo braku głębi malarz unika monotonii za pomocą padających na ścianę cieni.
"... malarz nad malarzami,
cud Sztuki, dziw natury,
a jednak później ofiara kapryśnego losu."
G. C. GIGLI
WIELCY MALARZE, ICH ŻYCIE, INSPIRACJE I DZIEŁO.
Wydawca: Eaglemoss Polska.
