KATEDRA

Współtwórca sztuki abstrakcyjnej, wierny towarzysz jej rozwoju oraz bezprzykładny jej wyznawca František Kupka został doceniony pod sam koniec długiego życia.
W różnych krajach znany jest jako François, Franz lub Frank Kupka. Uznany za najbardziej konsekwentnego abstrakcjonistę wśród "orfistów" otworzył nowe drogi w sztuce malarskiej, zrywając radykalnie z konwencjami. 
Samotnik z wyboru, przez całe życie mieszkał w Puteaux, na przedmieściach Paryża. Był sąsiadem Jacquesa Villona, lecz w cotygodniowych spotkaniach grupy "Section d'Or" uczestniczył rzadko.
Nie swobodna, twórcza i naturalna wymiana myśli i idei, ale duch współzawodnictwa i rywalizacji nieustannie towarzyszyły Kupce. Z uwagą śledził nowe tendencje, lecz nie identyfikował się z żadną. Wizjoner i odkrywca, poszukiwał "innej rzeczywistości", uniwersalnej prawdy, kosmicznego porządku, dla których chciał przywołać odpowiedni kształt plastyczny. Starannie wykoncypowany temat zawsze wyprzedzał malarską konkretyzację na płótnie. Już w młodości czuł w sobie siłę, do "zrobienia czegoś, co wyznaczy kierunek sztuki w ogóle."
I tak się stało. 

František Kupka. Katedra. 1913.

 Galerie Louis Carre, Paryż.

Kupka już od wczesnych lat tworzy szkice wnętrz kościelnych. Interesuje go układ sklepień oraz witraże, przez które wpada do wnętrza światło dematerializujące architekturę i budujące odrealnioną, mistyczną przestrzeń. Kupka-ateista podziwia gotyckie katedry; studiuje ich proporcje, harmonię oraz barwną grę światła. Podziw ten znajduje wyraz w licznych studiach i obrazach tworzonych po 1911 roku, po całkowitym zerwaniu z malarstwem przedmiotowym.

W kompozycji  Katedry czytelne są wyraźnie dwa doświadczenia: twórcza obserwacja katedr gotyckich, a w szczególności ich oświetlenia, oraz fascynacja architekturą. Intensywna kolorystyka, rozciągając się od ciepłych do zimnych tonów, świadomie wywołuje cielesne doświadczenia ciepła i zimna. Obraz oddaje przeświadczenie Kupki, że różne impulsy mogą prowadzić do malarskiej jedności ponieważ naśladują te same kosmiczne prawa, którym podlega artysta. 

Kompozycja jest całkowicie wertykalna w swoim kształcie, brak tu jakichkolwiek linii poziomych, a pnące się ku górze formy architektoniczne sugerują zarówno migotanie światła sączącego się z gotyckich witraży, co rozwój nowoczesnych miast XX wieku.

W fascynacji architekturą gotycką Kupka nie był śród abstrakcjonistów odosobniony. Motyw pnącej się w górę świątyni wykorzystywał także Lyonel Feininger w swoich złożonych, krystalicznych obrazach. Także Piet Mondrian stworzył jeszcze przed I wojną światową (podobnie jak Kupka) serię prac z gotyckimi katedrami.

źródło:

WIELCY MALARZE, ICH ŻYCIE, INSPIRACJE I DZIEŁO.
Wydawca: Eaglemoss Polska.